Głównym celem badawczym jest zidentyfikowanie źródeł zmian stopnia otwartości gospodarek będących na różnym poziomie rozwoju, a także wskazanie konsekwencji tych zmian na poziomie makro- i mezoekonomicznym.
Rosnące od końca lat 80. XX w. obroty handlowe, a wraz z nimi powiązania gospodarcze krajów wydawały się trwałą cechą współczesnych stosunków międzynarodowych. Światowy kryzys finansowy (GFC) z 2008 r. doprowadzając do globalnej recesji wywarł silną presję na zmiany w polityce gospodarczej (fiskalnej i pieniężnej) i sferze instytucjonalnej, rozumianej jako formalne
i nieformalne reguły gry, panujące w danym społeczeństwie (North 1990). Miały one zmniejszyć wrażliwość gospodarek na kryzysy i systemowe szoki w przyszłości. Wiele rozwiązań, często niekonwencjonalnych (m.in. w polityce handlowej czy przemysłowej), wskazywało na wzrost skłonności do protekcjonizmu. Na tym tle nastąpiło wyraźne spowolnienie procesu globalizacji (slowbalization), czego przejawem było „wypłaszczenie handlu” (trade plateau), wskazujące na zatrzymanie się wolumenu globalnej wymiany na poziomie 60% PKB, czyli wielkości z 2008 r. Efekty nowych rozwiązań nie uwidoczniły się jeszcze w pełni, kiedy w 2020 r. zostały skonfrontowane
z nowym szokiem – Covid-19, który gwałtownie zredukował otwartość gospodarek. Niniejszy projekt dotyczy problematyki zmian stopnia otwartości oraz specyfiki powiązań współczesnych gospodarek. Będzie realizowany przez zespół badaczy specjalizujących się w zagadnieniach ekonomii międzynarodowej w ujęciu makro- i mezo-ekonomicznym oraz modelowaniu zjawisk ekonomicznych. Zróżnicowane zainteresowania członków zespołu pozwalają uwzględnić dwa komplementarne podejścia do zagadnienia dostosowań polityki gospodarczej i instytucji w kontekście nowych uwarunkowań po GFC i pandemii Covid-19.
Pierwsze podejście koncentruje się na zmianach poziomu i struktury otwartości handlowej na poziomie mezoekonomiczym. Zasadnicze kwestie analizowane w tym obszarze dotyczą wrażliwości branż i sektorów na nowe uwarunkowania gospodarcze, jak też procesu dostosowawczego w poszczególnych branżach. Punktem odniesienia dla analizy branżowosektorowej będą kraje na różnym poziomie rozwoju. Pozwoli to zbadać, w jakim stopniu zmiany otwartości gospodarek
w reakcji na zjawiska kryzysowe, zależą od poziomu rozwoju gospodarczego. Podłożem teoretycznym dla badań będzie m.in. New New Theory of Trade, stąd nacisk położony zostanie na sektor usług (Auboin i in. 2021; Nath i Liu, 2017, Miroudot i Cadestin, 2017).
Drugie podejście wskazuje, że stopień otwartości gospodarki jest z jednej strony efektem decyzji co do ram instytucjonalnych funkcjonowania gospodarki, a z drugiej strony, stanowi ważny parametr polityki makroekonomicznej. Ten drugi aspekt będzie badany w części makroekonomicznej, której podstawę stanowią dwie główne obserwacje: 1) strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI) jest stosowana coraz powszechniej, 2) wiele banków centralnych, zwłaszcza w gospodarkach wschodzących, koryguje politykę pieniężną w reakcji na wahania kursów walut (zob. np. Ghosh i in, 2016, Jeanne, 2022). Badania będą ukierunkowane na ustalenie, jakie znaczenie w polityce pieniężnej krajów stosujących strategię BCI odgrywają fluktuacje kursu walutowego oraz sprawdzenie, czy możliwe różnice w tym względzie wiążą się ze stopniem otwartości gospodarki. W podejściu tym zostaną także zidentyfikowane reżimy (growth regimes) (Rodrik i in., 2004, Owen i in., 2009, Fiaschi
i in., 2019) i wzorce (growth patterns) (Pritchett, 2000; Lamperti i Mattei, 2018) wzrostu gospodarczego. Pozwoli to wskazać na różnice między krajami co do reżimów wzrostu gospodarczego oraz stopnia otwartości ich gospodarek.
Kierownik projektu: dr Marta Wajda-Lichy
