Determinanty i możliwości ograniczenia emisji CO2 przy zachowaniu wzrostu gospodarczego – badanie dla krajów o różnym poziomie rozwoju

Globalne ocieplenie i zmiany klimatyczne znajdują się na czele listy najważniejszych globalnych problemów współczesnego świata. Wśród czynników powodujących efekt cieplarniany i tym samym przyczyniającym się w największym stopniu do zmian klimatycznych są emisje gazów cieplarnianych, wśród których największy udział ma CO2. Z jednej strony redukcja emisji CO2 wydaje się obecnie ważnym wyzwaniem globalnym, a z drugiej strony kwestia emisji gazów cieplarnianych jest silnie związana z działalnością gospodarczą krajów. W związku z tym nieunikniony jest konflikt pomiędzy potrzebą redukcji emisji a utrzymaniem działalności gospodarczej. W ekonomii, oraz ekonomii środowiska zjawisko zmniejszania emisji dwutlenku węgla i utrzymywania wzrostu gospodarczego nazywane jest oddzieleniem (ang. decoupling). Zatem oddzielenie wzrostu gospodarczego od presji na środowisko ma zasadnicze znaczenie dla zrównoważonego rozwoju na świecie.

Relacje między emisją CO2, kluczowym czynnikiem globalnego ocieplenia, a wzrostem gospodarczy są obiektem zainteresowania zarówno i polityków, jak i naukowców, zwłaszcza tych pracujących w dziedzinie ekonomii środowiska. Trwająca od prawie 30 lat debata polityczna zaowocowała protokołem z Kioto (1997 r.) i Porozumieniem Paryskim (2015 r), których celem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Badania na temat oddzielenia emisji CO2 i aktywności ekonomicznej są bardzo liczne, jednak głównie mają charakter lokalny, tj. koncertują się na poszczególnych krajach czy grupach krajów. Ponadto, poprzez znaczący wzrostu udziału energii odnawialnej w ostatnich kilku latach, dotychczasowe wyniki mogą nie być aktualne. Niniejszy projekt stara się zmierzyć z kwestią oddzielania emisji CO2 i aktywności ekonomicznej w skali globalnej, dla możliwie wielu krajów, na danych, które uwzględniają zmiany sposobu wytwarzania energii.

W kontekście dyskusji na temat strategii zrównoważonego rozwoju gospodarczego należy postawić trzy ważne pytania. Po pierwsze, jaki jest ogólny obraz oddzielenia emisji CO2 od wzrostu gospodarczego we współczesnym świecie? Po drugie, czy czynniki wpływające na zmiany emisji CO2 w procesie oddzielania odgrywają tę samą rolę w różnych krajach? Po trzecie, jaki jest potencjał krajów do redukcji emisji dwutlenku węgla przy jednoczesnym utrzymaniu wzrostu gospodarczego w poszczególnych krajach?

Powyższe pytania, formułują równocześnie trzy cele naukowe projektu. Po pierwsze, ocena procesu oddzielenia wielkości emisji CO2 od wzrostu gospodarczego we współczesnym świecie. Po drugie, identyfikacja czynników wpływających na zmiany wielkości emisji CO2. Po trzecie, ocena potencjału krajów w redukcji wielkości emisji CO2 przy zachowaniu wzrostu gospodarczego w poszczególnych krajach.

Projekt obejmie dużą próbę krajów ograniczoną jedynie dostępnością danych. Kraje objęte badaniem będą się różnić pod względem poziomu rozwoju, wielkości emisji CO2, celów polityki energetycznej oraz podatności na efekty zmian klimatycznych. Projekt będzie się składał z trzech głównych etapów.

Pierwszy etap zostanie poświęcony na zbadanie oddzielenia wzrostu gospodarczego i emisji CO2 w możliwie wielu krajach świata. W tym celu wykorzystane zostaną dwa dostępne w literaturze podejścia, zmodyfikowane tak, aby uzyskać możliwie wierny obraz badanego procesu. Wskazane zostanie podobieństwo krajów, ze względu na czynniki związane z poziomem rozwoju gospodarczego, celami polityki klimatycznej oraz czynnikami klimatycznymi. Następnie, czynniki powodujące wahania emisji CO2 zostaną zweryfikowane dwoma podejściami. Jedno z nich jest opisowe, drugie ma podłoże statystyczne i pozwala na statystyczną ocenę znaczenia czynników. W kolejnym kroku sprawdzone będzie podobieństwo krajów. Uzyskane grupy krajów podobnych, zostaną opisane za pomocą czynników gospodarczych, politycznych oraz klimatycznych. W ostatnim kroku sprawdzony zostanie potencjał redukcji emisji CO2 krajów, przy założeniu, że ich wzrost gospodarczy pozostanie niezmieniony. Badanie zostanie przeprowadzone w ramach zaawansowanych modeli granicznych. Podobnie jak poprzednio, sprawdzimy jakie czynniki powodują nieefektywność emisji CO2.

Projekt ten ma kilka wymiarów, które można określić jako nowatorskie. Większość z nich jest związana z zastosowaniem nowoczesnych technik statystycznych i ekonometrycznych, które mają umożliwić lepsze zrozumienie badanych zjawisk. Ponadto, będziemy się odnosić do obu rodzajów pomiarów emisji CO2, tj. emisja powstała na terenie danego kraju (związana z produkcją), oraz emisja uwzględniająca handel zagraniczny kraju (związana z konsumpcją). Wreszcie, w badaniu uwzględniony zostanie wpływ ekspozycji kraju na zmiany klimatu, który może okazać się ważną determinanta decyzji polityki klimatycznej i dotychczas nie był obecny w tego typu badaniach. Uważamy, że wyniki projektu przyczynią się do rozwoju ekonomii środowiska w kilku wymiarach. Po pierwsze, zastosowana w projekcie metodologia pozwala na przedstawienie nowatorskich aspektów badanego zjawiska. Po drugie, istotnym wkładem jest zastosowanie przez nas wskaźnika mierzącego wrażliwość kraju na zmiany klimatyczne. Ponadto, projekt będzie wykorzystywał liczny zbiór innych czynników i postara się określić ich rolę w badanych procesach. Wyniki projektu mogą okazać się interesujące dla naukowców zajmujących się zrównoważonym rozwojem, w szczególności relacjami między ochroną środowiska, polityką energetyczną i wzrostem gospodarczym. Co ważne, projekt powinien zainteresować decydentów politycznych, którzy znajdą odpowiedź czy można równocześnie redukować emisję CO2 i zachować wzrost gospodarczy. Wreszcie, projekt okaże się ważny dla konsumentów, ponieważ zwiększa ich świadomość społeczną na kwestie związane z ochroną klimatu.